Etkinlikler
International Workshop: Sociology of Marginal Youth
Proje sorumluları: Dr. Timour Muhidine, Dr. Alexandre Toumarkine & Prof. Dr. Raoul Motika
Etkinlik tarihi: 19 Kasım 2015
Ana işbirliği ortağı: INaLCO
19 Kasım’da, “Translating Social Sciences from Arabic, Turkish and Hebrew” başlıklı uluslararası konferans çerçevesinde (düzenleyen kuruluşlar: INaLCO (Paris), IFEA, Galatasaray Üniversitesi, Orient-Institut Istanbul), OII’de bu konuya yönelik olarak, bu kez “Sociology of Marginal Youth” konulu beşinci atölye çalışması gerçekleştirildi. Tartışmanın merkezini, “youth tribes” konusu ve bunun sosyal ve edebi ifade biçimleri oluşturuyordu. Bu konuda dört konferans veridi: (1) Raoul Motika’nın “rocker-kulüpleri”nin ulusaşırı Alman-Türk boyutları hakkındaki konferansı; (2) Hülya Adak’ın, Perihan Mağden’in romanlarında eşcinsel aşkın anlatımına ilişkin edebiyat tarihsel analizi; (3) Timour Muhidine’in yeraltı-edebiyatındaki kabadayılara ilişkin açıklamaları ve (4) “Apaçi” olarak bilinen, İstanbul’un kenar mahallelerindeki işçi sınıfına mensup bir gençlik çevresini araştıran Ömer Miraç Yaman’ın çalışması.
International Workshop: Istanbul Underground – L’Underground contre les arts
Proje sorumluları: Dr. Timour Muhidine & Dr. Alexandre Toumarkine
Etkinlik tarihi: 27 Mayıs 2015
Ana işbirliği ortağı: INaLCO
27 Mayıs 2015’te “Istanbul Underground – L’Underground contre les arts” konulu araştırma ağının dördüncü atölyesi, A. Toumarkine’in katılımıyla, Paris’te gerçekleştirildi. Bu atölye Institut d’études de l’Islam et des sociétés du monde musulman ile birlikte düzenlendi. Verilen konferansların konuları, Gezi-protestoları sırasında kamusal dans performanslarından, yeni Türk resimli romanında “marjinalleştirilmiş kentin” anlatımına kadar uzandı. Marc Kober (Université Paris 13, PLEIADE), Türkiye ve Paris’in yeraltı-kültüründe merkezi kişiliklerden biri olan Yüksel Arslan hakkındaki araştırmalarının daha geliştirilmiş bir versiyonunu sundu. Victoire Bech (“la démarche HQAC” projesinin sorumlusu), “Urban and architectural experimentation for a new usage of public space” konulu bir konferans verdi. Judith Mayer (Université Paris 13), “Performance and social protest: the standing dancers of Gezi Park” konusunu ele aldı. Perin Yavuz (Institut d’études de l’Islam et des sociétés du monde musulman), 1970’li yıllarda İstanbul’daki tasarımsal sanat üzerine güncel araştırmalarını sundu. Timour Muhidine (Institut national des langues et civilisations orientales), “From Caricature to the Graphic Novel: the marginal city” konulu bir konuşma yaptı.
International Workshop: Underground Cultures
Proje sorumluları: Dr. Alexandre Toumarkine, Dr. Timour Muhidine & Prof. Dr. Raoul Motika
Etkinlik tarihi: 26–27 Eylül 2014
Ana işbirliği ortağı: INaLCO
Bu atölye, Türkiye’deki ana akım dışında kalan çeşitli kültür alanları üzerine eğildi. Hülya Adak (Sabancı Üniversitesi), İstanbul’daki Kürt tiyatrosu hakkında konuştu; Laurent Mignon (Oxford University), bir kitle katliamcısı üzerine daha sonra yasaklanan bir roman yazmış ve günümüzde büyük ölçüde unutulmuş olan Erken Cumhuriyet döneminin kadın yazarlarından Nezihe Muhittin üzerine bir konuşma yaptı. Proje ağının yeni bir üyesi olarak Erik Mortenson (Koç Üniversitesi), Türkiye’de son yıllarda yeniden büyük bir ilgi görmeye başlayan, beatnik’lere yönelik erken dönem yorumlarını irdeledi. Alain Servantie, 20. yüzyılın başında uluslararası yeraltı kültürünün merkezi karakterlerinden biri olarak İstanbul’daki deneyimlerini de ayrıntılı bir biçimde anlatmış olan Edmond Fazy hakkında bilgi verdi. Timour Muhidine (Institut national des langues et civilisations orientales), İstanbul’daki yeraltı kültürünün en renkli simalarından biri olan ve 2013 yılında ölen yazar Metin Kaçan üzerine eğildi. Marc Kober (Université Paris 13), “underground” sınırlarının nereden geçtiğini, 1960’lardan 1980’li yıllara kadar Paris bohemyasının bir üyesi olan ünlü Türk ressamı Yüksel Arslan üzerinden tartıştı. Öte yandan Martin Greve (Orient-Institut Istanbul), marjinalleştirildikleri açıkça görülen bir grubu, İstanbul’da yaşayan ve yeraltı kültürünün belirgin bir biçimde politik bileşenini temsil eden Dersimli müzisyenleri inceledi. Ardından Raoul Motika (Orient-Institut Istanbul), sosyolojik-antropolojik bir yaklaşımdan hareketle İstanbul’un rocker grupları örneğinde, Türkiye’de “youth tribes”ın oluşumunu tartıştı. Bu tartışma, daha sonra Türk Metal Rock’u üzerine yazdığı doktora çalışmasından örnekler veren Pierre Hecker (Universität Marburg) tarafından da geliştirildi.
International Workshop: Marginality and Underground Trends in the Big City
Proje sorumluları: Dr. Alexandre Toumarkine, Dr. Timour Muhidine & Prof. Dr. Raoul Motika
Etkinlik tarihi: 24 Ekim 2013
Ana işbirliği ortağı: INaLCO
Bu atölye iki bölümden oluşuyordu. Katılımcılar önce “Istanbul Underground” konusuna ilişkin kendi araştırma planlarını kısaca tanıttılar ve bu yeni araştırma alanına dair üç merkezi konunun kavramsal sorunlarını tartıştılar. Edebiyat alanındaki tartışma, öncelikle marjda yer alan şairlere yönelik, hem çeşitli eğilimlerin, hem de özgül tarihsel ve sosyal şartların dikkate alınabilmesini sağlayacak uygun bir kavramsallaştırma etrafında yoğunlaştı. 2013 Şubatında gerçekleştirilen ilk atölye çalışması sırasında başlamış olan bu tartışmanın derinleştirilmesinin yanı sıra, birincisi, edebi kariyerlerinin belirli duraklarında ana akım konularının dışında ve alışılmış sosyal ve kültürel geleneklerin kıyısında faaliyet göstermiş olmakla birlikte, daha sonra genel bir kabul görmüş Peyami Safa gibi yazarlar üzerine de eğilinmesi gerektiği konusunda mutabık kalındı. İkinci olarak, bu hedef çerçevesinde, özellikle de anarşist ve pornografik edebiyata yönelik sansür pratiklerinin incelenmesi kararlaştırıldı. “Müzik” alanında, “Underground” müziğin değişik yüzlerini belgeleyecek bir derleme-CD hazırlanması da tartışıldı. Burada ilginç olan türler, 19.-20. yüzyıllar için Rebetiko, Rap ve Heavy Metal’in yanı sıra Afro-Türklerin müziğidir. Pek çok Arabesk müzisyeninin bile, sıklıkla bir “Underground” dönemden geçtiği görülür. Bir başka önemli inceleme alanı, sosyo-kültürel gruplar olarak gelişmeleri, sözgelimi güncel edebiyata ve resimli romanlara da yansıyan futboldaki taraftar dernekleri ve değişik örgütlü Biker-toplulukları gibi, “Büyük şehir-Tribe”ları diye anılan gruplar olmalıdır.
Gençlik- ve yeraltı-kültürleri konusunda bir uzman ve Fanzin’ler hakkında bir derleme kitabının da yazarı olan, yazar ve hekim Altay Öktem, öğleden sonra “İstanbul Fanzinlerine bir Bakış” başlıklı sunumuyla Türkiye’deki Fanzin kültürünün karmaşık dünyasına kapsamlı bir giriş yaptı. Altay Öktem, henüz 2002 yılında, Kargart Sanat Merkezi’nde ilk Fanzin-sergisini gerçekleştirmişti. Öktem ayrıca bir editör olarak da faaliyet gösteriyor ve Beyoğlu’ndaki Laika Yayınevi’nden çıkan Marjinal Kitap dizisinden sorumlu.
International Workshop: “Underground Culture – Launching the Project”
Proje sorumluları: Dr. Alexandre Toumarkine & Dr. Timour Muhidine
Etkinlik tarihi: 23 Şubat 2013
Ana işbirliği ortağı: INaLCO
Bu araştırma alanındaki başlangıç atölyesi, öncelikli olarak kavramsal sorunlarla ve farklı kültürel ve toplumsal fenomenlerin sınıflandırılmasıyla ilgilendi. Ancak Underground kavramına net bir tanım getirmenin zor olduğu görüldü, zira her bir fenomen tarihsel bağlamına ve gözlemcinin bakış açısına bağlı olarak çok farklı biçimlerde sınıflandırılabilir ve aynı zamanda farklılaşan kavramlarla ele alınabilir; sözgelimi Bohéme kavramı gibi. Araştırma alanını işlevsel kılabilmek için, dört tematik eksen tanımlandı: (1) (geç 1990’lı yıllardan itibaren) Trash Literature, feminist Underground, eşcinsel edebiyatı ve “öteki İstanbul”un daha iyi anlaşılmasına yardımcı olan, neredeyse hiç tanınmayan ya da unutulmuş yazarlar gibi fenomenler üzerinden edebiyat; (2) Fanzin yayıncılarının, “Underground chic” diye bilinen yayıncıların (Norgunk, 6.45, Marjinal Kitap, vs) ve anarşistlerin (basılı ve Internet olarak) dünyası. Burada, böyle kitaplara ve dergilere ayrılmış özgül alanın araştırılması önemlidir. (3) Karikatürler, resim ve güncel “Outsider Art” akımıyla plastik sanatlar; (4) deneysel sinema, ve (5) “Youth Tribes”, anarşist gruplar, klasik yeraltı ve gangsterler (Kabadayı, Apaşlar, Apaçi) ve sosyal olarak marjinalleştirilen gruplar, LGBT-alt-kültürleri gibi toplumsal fenomenler.
